Naar de haaien!

Na een lange dag rijden zijn we dus in Umkomaas om iets voor 18 uur aangekomen. Gelukkig was de duikschool nog open, zodat we meteen voor de volgende ochtend twee duiken konden boeken. Om 6 uur ’s ochtends ligt Mark voor een opfrisduik in een tank om daarna meteen zijn eerste wrak duik te gaan doen! Op de zandbank voor de kust is in 1879 een Noors schip vastgelopen en het wrak ligt nu op bijna 30 meter diepte.

Vanwege de diepte wordt deze duik meteen een 'adventure dive'. Dit is een duik die iemand met enkel een open-water diploma onder begeleiding moet omdat je dan niet zo diep mag duiken. Op dit reef (Aliwal Shoal) is er meestal veel stroming (current) waardoor voor anker gaan, geen optie is. Het wordt dan namelijk onmogelijk of in ieder geval zwaar en moeilijk om tegen deze stroming in te duiken/zwemmen en halverwege weer terug bij de boot uit te komen. Dus worden hier meestal een drift-dive gedaan. Dit is een duik waarbij je gebruik maakt van deze stroming: Je gaat op plek A het water in, om op plek B als de zuurstoftank bijna leeg is en de duik afgelopen is weer terug de boot in te klimmen. De boot vaart ondertussen aan het oppervlakte met de duikers mee door een boei aan het oppervlakte te volgen die een van de duikers met zich mee sleept.
De duik gaat aanvankelijk prima. Het omlaag komen gaat beter dan verwacht en het klaren makkelijker dan dat ik me van eerdere duiken kon herinneren. Al vrij snel ben ik buoyant: Zwevend in het water.

Onderwater moeten we een paar kleine opdrachten doen zodat de duik als een adventure dive telt. Al zittend op de bodem zagen we dat kleuren op een kaartje niet meet hetzelfde waren dan boven water. Rood zie je niet meer op deze diepte en leek meer op blauw. Een plastic flesje met lucht die we meegenomen hadden, was nu 4x zo klein, zodat duidelijk de 4 bar extra druk op deze diepte zichtbaar was. Elke ademhaling die we dan ook doen, kost dus 4x de normale hoeveelheid lucht waardoor we niet lang op deze diepte kunnen blijven.

Omdat we een drift dive doen, zijn we bewust een stuk voor het wrak het water ingegaan om gebruik te maken van de stroming en lekker lui voorbij het wrak te zweven. Als het ijzer van het wrak kwam langzaam in zicht komt, voelt het allemaal wat surrealistisch aan.

Op het moment dat ik echt een schip begin te herkennen (ik denk het dek vertikaal op de grond te zien staan) geeft de instructeur aan dat we een noodopkomst (emergency ascent) moeten gaan doen. Zo snel mogelijk naar boven Dus! Ik heb eigenlijk geen idee waarom... Het gaat juist zo lekker en ik ben dan ook wat verbaasd en onrustig. Later blijkt dat hij bij de oefeningen de rest van de groep uit het oog is verloren (de rest wist blijkbaar niet dat wij oefeningen moesten doen en waren dus verder gegaan…). Een gebrek aan afspraken en communicatie dus. Hiervoor heeft Kipp meermaals zijn verontschuldigingen aangeboden en uitgelegd dat vooral op dit reef het te gevaarlijk is om verder te gaan als je de groep uiteen raakt. Vooral als je de boei kwijt bent, moet je uitkijken. Als de groep splitst, kan de schipper namelijk niet beide groepen in de gaten houden (ook al zou je beide een boei hebben) en heb je de kans door de stroming de grote oceaan in meegesleurd te worden naar weet ik veel waar. Dat risico kon hij niet lopen en dus moesten we naar boven wanneer je nog in de buurt van de boot bent.

Eenmaal boven worden we al hangend aan de boot meegetrokken naar de plek waar de rest van de groep is. Uitgeput van het vasthouden, kunnen we daar weer naar beneden. Om eenmaal beneden aan te geven dat onze lucht ongeveer op is, zodat we weer naar boven kunnen... Het tweede deel van de duik was mijn inziens daarom vrij zinloos en met betere communicatie was de duik een stuk rustiger en fijner verlopen. Al met al heb ik geen fijn gevoel aan de duik over gehouden.

Maar tijd om daar nu over na te denken is er amper. De volgende duik staat alweer gepland: Een duik met haaien! Met deze duik mag Maite ook mee. Niet met de duik, maar ze mag gaan snorkelen in een kooi boven de duikers en de haaien. Terwijl Maite met nog een andere snorkelaar dus de kooi in springt ga ik met de rest van de groep dus onderwater tussen de haaien duiken! Het grootste deel van de duik moeten we ons aan een ijzeren stang vasthouden en vooral zorgen dat we niet onze armen te los van ons lijf houden. Want dan kan het gevaarlijk worden. Gedurende de duik mogen we één voor één de stang los laten en met de armen gekruist over het lichaam, tussen de haaien door, naar het midden zwemmen.

In totaal zijn er wel 50 Black tipped oceanic sharks van minimaal 3 meter groot, waarvan er soms wel 20 tot 30 tegelijk in 'beeld' waren. Ook zwemmen er 4 tijgerhaaien onder ons door. Tijgerhaaien... De op een na gevaarlijkste haai ter wereld! Gelukkig blijven deze wat lager in het water denk je dan, om niet snel daarna te denken: gelukkig? Een aanval verricht een haai meestal uit door een prooi van onderaf aan te vallen. Blijkbaar zijn bubbelende wezens met een ijzeren tank op hun rug geen prooi… En met een paar beesten van 5 meter (misschien wel richting 6) onder je door zwemmend, kun je dat ook maar beter als de waarheid aannemen. Terug in Nederland las ik op nu.nl dat er een duiker in Australië door een haai is aangevallen. Weliswaar een witte haai, maar ook die zouden niet zo van bubbelende wezens houden. Hoe dan ook, het was een erg bijzondere ervaring. Een ervaring die ik gelukkig na kan vertellen :).

's Middags zijn we terug in de duikschool en hoor ik dat mijn eerste duik die als adventure dives telt, de eerste van vijf is. Vijf adventure dives samen vormen namelijk het tweede diploma in de duikwereld die PADI heet. Dus met nog 4 dives te doen, kan ik mijn advanced halen. Echter hebben Maite en ik afgesproken dat we één dag zouden duiken/snorkelen en daarna onze reis zouden vervolgen.

Maar Kipp en Bryen (instructeur en eigenaar) komen met het idee dat als ik mijn advanced aan het halen ben, Maite in die tijd ook haar Open Water kan halen. In plaats van het idee meteen te parkeren, zie ik Maite twijfelen en staat ze er dus voor open om over gehaald te worden . Uiteindelijk gaat ze, tot mijn verbazing, op het aanbod in! Mijn heldin!
De ervaring met de haaien, het zien van die gigantische beesten maar niet ‘gewoon met de rest als duiker erbij te kunnen zijn', hebben haar voldoende wil gegeven om nog een tweede poging te wagen. In 2011 was een fun-dive, een duik om kennis te maken met de onderwaterwereld, in Thailand totaal niet bevallen en twijfelde ze sterk of ze ooit nog een poging zou wagen. Met een tweede poging in Zuid Afrika heeft ze dan ook nooit rekening gehouden. Maar gezien de haaien en de omgeving waarin snorkelen niet echt geschikt is, wil ze toch een nieuwe poging wagen.

Diezelfde middag besluiten we allebei nog 3 dagen te gaan duiken. Maite gaat voor haar Open water duikdiploma, ik voor mijn Advanced. Ineens hebben we beide nog vier duiken te gaan dus, gaaf! Dat je hier in één duik eigenlijk vier adventures dives ineen doet (wrak, boat, drift, depth), telt niet mee. Maar eigenlijk blijkt dat ik alleen nog maar een onderwater navigatie oefening te doen. Dus drie van de vier duiken die ik nog te gaan heb, worden dan ook meer fun-dives. Lekker genieten van het mooie reef. De vijfde dive was dit achteraf min of meer ook, want de navigatieoefening stelde weinig voor.

Ik heb de drie extra dagen in Umkamaas redelijk relaxed door kunnen brengen, Maite moet naast al de uren training en duiken, ook nog eens een heel boekwerk theorie door worstelen en een theorie-examen af leggen. Lekker relaxed hè schatje, zo’n vakantie!

Met het drift duiken heb ik in het begin wel de nodige moeite. In Australië, Malta en Egypte heb ik met mijn eerdere duiken eigenlijk nooit echt met een current te maken gehad. Eigenlijk heb ik er nooit bij stil gestaan hoe goed de omstandigheden om te duiken al die keren geweest waren. Vlak en helder water, geen golven, vanaf een grote boot rustig het water in lopen, enz. Erg gemakkelijk eigenlijk. Nu moeten we ons achterstevoren van een wat groot uitgevoerd speedbootje in het water laten vallen om zo snel mogelijk naar de boei te zwemen om daar direct naar de bodem te zakken. Want hoe dieper je bent hoe minder last je van de stroming hebt. Rustig je tijd nemen en aan het oppervlakte blijven, maakt het dus alleen maar vervelender. Echt duidelijk was dit voor mij nog niet, terwijl bij de andere de verwachting was dat ik, als Open Water duiker, deze ervaring had en mezelf dus wel kon redden.

Bij de eerste duiken op dag één was dit allemaal, een beetje onbewust wellicht, prima gegaan. Maar nu, bij de eerste duik van de dag is er niemand meer aan het oppervlakte als ik bij de boei ben. Iets te gehaast en te gespannen probeer ik mijn weg langs de lijn naar beneden te vinden, maar ik kom maar niet omlaag! Het water klotste over me heen en met wat extra stress/paniek en de vraag waarom ik niet omlaag kwam begin ik met mijn gear te klooien. Voor één seconde laat ik de lijn van de boei los... Weg is iedere kans om nog omlaag te komen.

Voor ik het in de gaten heb, ben ik ineens een twintigtal meters van de boei vandaan en het zou me met geen mogelijkheid meer gelukt zijn weer terug bij de boei te komen. Terug de boot in was de enige overgebleven optie (naast lekker verder drijven de oceaan op). Laat het een goede les zijn om te ervaren in wat voor korte tijd je een flink stuk af kan drijven op open zee. Met wat gewicht erbij, om sneller (te snel, blijkt later) naar beneden te zakken, onderneem ik een tweede poging om omlaag te komen. Deze keer met wat hulp van een instructeur die, in de tijd dat ik aan het prutsen was, iemand anders met een paniekaanval op de bodem naar boven had gebracht.

Even tussendoor: Gebracht is wellicht niet de goede omschrijving. Met twee man hebben ze hem moeten afremmen omdat hij in de paniekaanval alleen maar bezig was om zo snel mogelijk naar boven te komen, wat niet gezond is vanaf de diepte die hij al bereikt had. Deze man had nog nooit eerder een paniek aanval gehad en was daar erg van geschrokken. Ook hij vond de omstandigheden moeilijk, maar kon niet zeggen of dat een oorzaak was.

Maar zoals al gezegd, wordt ik dus naar de bodem begeleid door deze instructeur. Maar echt veel hoeft ze niet te doen, want ik zak als een baksteen. De schipper blijkt in de boot niet de gevraagde extra kilo in mijn DCP gedaan te hebben, maar meteen maar 3 of 4 kilo gepakt te hebben. Eenmaal beneden probeer ik buoyancy te bereiken, maar eigenlijk plof ik gewoon op de bodem. Pas nadat ik mijn vest bijna volledig vol met lucht heb laten lopen, begin ik weer wat in het water te zweven. De paniek bij de eerste poging, de paniek nu op de bodem waar 3 man aan je aan het sjorren zijn om uit te zoeken waarom je als een baksteen om die bodem bent beland en het feit dat ik, om de extra zwaartekracht tegen te gaan mijn vest vol met lucht heb moeten pompen, zijn opgeteld de reden dat ik al aardig door mijn lucht heen ben, waardoor ook deze duik voor mijn gevoel snel voorbij is.

Vandaag heeft ze doorgebracht in het zwembad en een tank van 4 meter diep waar ze, na een lange zit, uiteindelijk zonder problemen alle oefeningen succesvol heeft weten te volbrengen. Hiermee is ze al verder gekomen dan verwacht. Echt top!

Maite is dus klaar voor morgen. Maar ik zie de dag van morgen, met deze twee dagen als ervaringen, bijna niet meer zitten en twijfel om verder te gaan met duiken in deze condities. Ook heb ik mijn zorgen over hoe Maite de volgende dag haar eerste duik ervan af zal gaan brengen. Daarom ben ik naar Bryan en Kipp (De duikschool eigenaar en onze instructeur) gegaan om mijn zorgen uit te spreken. Het duiken is hier moeilijker dan ik ken en had verwacht. Ik heb meer ondersteuning/contact en communicatie nodig, vooral voordat we het water in gaan zodat ik beter weet wat de planning is en wat me te wachten staat. Blijkbaar duik ik niet zo graag zomaar (letterlijk) in het diepe. In ieder geval niet als het om duiken gaat...

Na een goed gesprek beloven Bryan en Kipp dat er meer tijd zal worden genomen voordat we te water gaan. Ook zullen de omstandigheden naar verwachting de volgende dag rustiger zijn. Daarnaast zijn ze sowieso van plan om een stuk rustiger van start te gaan en een makkelijker deel van het reef te bezoeken omdat het voor Maite en nog een andere man de eerste echte duik gaat zijn.

Simpel gezegd zeiden ze mij: Jij bent een gekwalificeerd duiker, dus dit moet je kunnen. ‘Slik’ was mijn reactie, waarop ik nogmaals heb aangegeven dat mijn laatste duiken van jaren geleden zijn en dat deze in lang niet zo'n ruige omgeving waren. Hierop geven ze nogmaals aan het rustiger aan te gaan doen. Dat moest ik even horen… Tijd om de duiken eens te gaan herbeleven om zo van de ervaringen te leren.
Of het gesprek de reden is dat er de volgende dag extra mannetje bij is of dat dit sowieso al de planning was in verband met de open water studenten (Maite en nog een Zuid Afrikaan), voor mij gaan de volgende duiken in ieder geval allemaal soepel en bezorgen ze mij veel duikplezier en mijn advanced!

Dankzij de extra duiker die de boeilijn hanteert (door met een ‘negative enty’ direct naar de bodem te vallen om ervoor te zorgen dat de andere duikers aan die lijn naar beneden kunnen komen), heeft Kipp als instructeur alle tijd om met de rest van de groep naar beneden te duiken. Althans, dat had hij gehoopt. De eerste duik moet hij Maite als het ware mee naar beneden sleuren en deze worstelpartij kost Maite zoveel energie dat ze haar zuurstoffles leeg heeft voordat de duik als een officiële duik aangemerkt mag worden. Dit blijkt een slimme tactiek te zijn, want nu mag (moet :) ze nog een extra duik doen om haar diploma te halen!

De volgende duik is ook Maite een stuk relaxter (wellicht al wat uitgeput van de vorige? :)) en kan ze al echt genieten van de onderwaterwereld. Dit deel van het reef is echt mooi en we zien dan ook veel: Murray’s, heel veel vissen in alle vormen en maten waar we de namen niet meer van weten, maar Maite ook nog eens grote schildpadden en stingray’s.
De laatste dag moet Maite besluiten of ze haar inhaal duik die dag wil doen, of dat we nog een extra dag blijven. Om niet nog meer tijd te verliezen besluit Maite na de eerste duik er nog twee te gaan doen. Maar ook dat gaat weer op een manier die we ons anders hadden voorgesteld. Maite krijgt een extra grote tank op haar rug geplaatst zodat ze op de helft van haar lucht naar boven mag, om eenmaal boven direct weer omlaag te gaan. Zonder dat ze het in de gaten had, had ze terug in de boot twee kruisjes achter haar naam en haar PADI Open Water Diploma binnen.

’s Middags hebben we alle administratieve zaken afgehandeld en de auto weer ingepakt en zijn we direct verder gaan rijden tot aan onze volgende stop. Port Saint Johns.